Καρκίνος Μαστού

Εξωτερική ακτινοθεραπεία

Η εξωτερική ακτινοθεραπεία, είναι ο συνηθέστερος τρόπος ακτινοβόλησης για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.

Η θεραπεία εφαρμόζεται με τη χρήση μηχανήματος έξω από το σώμα (γραμμικός επιταχυντής) που ακτινοβολεί όλο τον μαζικό αδένα, ή το θωρακικό τοίχωμα ή/και λεμφαδενικές ομάδες. Είναι μια θεραπεία εντελώς ανώδυνη που διαρκεί μόλις ελάχιστα λεπτά. Η θεραπεία γίνεται καθημερινά, πέντε ημέρες την εβδομάδα, από Δευτέρα έως Παρασκευή, και συνήθως ολοκληρώνεται σε 5-6 εβδομάδες.

Διαφορετικές τεχνικές – θεραπευτικές προσεγγίσεις για τον καρκίνο του μαστού

Για την ακτινοθεραπεία στον καρκίνο μαστού προσφέρονται διαφορετικές τεχνικές, οι οποίες προσεγγίζουν θεραπευτικά τον καρκίνο του μαστού με διαφορετικό τρόπο:

Η σύμμορφη τρισδιάστατη ακτινοθεραπεία (3D-CRT) και η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT), που συνδυάζει ποικίλα ακτινοθεραπευτικά πεδία ώστε να παρέχει την ακριβή δόση ακτινοβολίας στον στόχο (μαστός, θωρακικό τοίχωμα, λεμφαδένες, κοίτη του όγκου) με τη μικρότερη επιβάρυνση των παρακείμενη υγιών ιστών.

Η Επιταχυνόμενη μερική ακτινοβόληση μαστού (APBI), αποτελεί αποτέλεσμα ερευνητικής προσπάθειας που εξετάζει το ενδεχόμενο της ακτινοθεραπείας σ' ένα μόνο τμήμα του μαστού, γεγονός που βοηθά σημαντικά στη συνολική μείωση του χρόνου της θεραπείας, στις τέσσερις με πέντε μέρες.

Η APBI διαφοροποιείται ως προς τη προσέγγιση της ακτινοβολίας σε:

• Βραχυθεραπεία μαστού, κατά την οποία τοποθετούνται απευθείας στην περιοχή απ' όπου χειρουργικά αφαιρέθηκε ο μαστός ευέλικτα πλαστικά σωληνάκια (καθετήρες) ή ένα είδος μπαλονιού, τα οποία στη συνέχεια συνδέονται με μία υψηλής δόσης ραδιενεργή πηγή, η οποία διοχετεύει ακτινοβολία στην κοίτη του όγκου για μερικά λεπτά.
  
  
• Εξωτερική ακτινοθεραπεία με 3D-CRT ή ΙΜRT, που επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τμήμα του μαστού και όχι για όλο το μαστό, επικεντρωμένη στο ακριβές σημείο του όγκου με πολύ μεγαλύτερη δόση ακτινοβολίας.

Ενδείξεις της Ακτινοθεραπείας στον Καρκίνο του Μαστού

• Η Ακτινοθεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται πάντα μετά από επέμβαση ογκεκτομής για τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής που έχει καταγραφεί. Η ακτινοθεραπεία δρα στοχεύοντας στη μικροσκοπική νόσο (εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα μετά το χειρουργείο). Ο συνδυασμός ογκεκτομής και ακτινοθεραπείας καλείται θεραπεία διατήρησης του μαστού, μια θεραπεία ισάξια της μαστεκτομής.
  
  
• Η Ακτινοθεραπεία μετά τη μαστεκτομή εφαρμόζεται στις γυναίκες με υψηλό κίνδυνο υποτροπής της νόσου. Τέτοιοι παράγοντες αποτελούν:

Μασχαλιαίοι Λεμφαδένες: Η διήθηση των μασχαλιαίων λεμφαδένων (θετικοί για νόσο) αποτελεί παράγοντα κινδύνου. Όταν διηθούνται περισσότεροι από 4 λεμφαδένες υπάρχει σαφής ένδειξη για ακτινοθεραπεία. Πλέον υπάρχουν αρκετά δεδομένα για την εφαρμογή της ακόμη και σε γυναίκες με <4 διηθημένους λεμφαδένες.

Μεγάλο Μέγεθος Όγκου: Οι ογκοι άνω των 5 εκατοστών χρήζουν μετεγχειρητικής ακτινοθεραπείας καθώς έχουν συσχετιστεί με υψηλοτέρα ποσοστά υπότροπης στο θωρακικό τοίχωμα.

Χειρουργικά Όρια Εκτομής: Μετά τη χειρουργική επέμβαση εξετάζονται τα όρια των ιστών για την ύπαρξη καρκινικών κύτταρων. Το θετικό χειρουργικό όριο ή το στενό χειρουργικό όριο αποτελεί σαφή ένδειξη εφαρμογής ακτινοθεραπείας για τον τοπικό έλεγχο της νόσου.

• Η ακτινοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο του μαστού στις εξής περιπτώσεις:
• Μη εξαιρέσιμους όγκους του μαστού
• Στον φλεγμονώδη καρκίνο του μαστού, ο όποιος αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία και ακολούθως μαστεκτομή με μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία.
• Η ακτινοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί στη μεταστατική νόσο του καρκίνο του μαστού είτε για την ανακούφιση του πόνου στην περίπτωση οστικής νόσου είτε σε εγκεφαλικές, πνευμονικές ή ηπατικές μεταστάσεις, μετά την χημειοθεραπεία και στη συνέχεια όταν δεν έχει θέση το χειρουργείο, ακτινοθεραπεία με την κλασσική της μορφή ή με τη μορφή της στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας.

Πιθανές Παρενέργειες
Οι παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία είναι συνήθως πρόσκαιρες και αφορούν μόνο στο διάστημα κατά το οποίο διαρκεί η θεραπεία και 2-3 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της.

Οι συχνότερες παρενέργειες είναι:

• Ερεθισμός του δέρματος, παρόμοιος με αυτόν του ήπιου ηλιακού εγκαύματος
• Ήπιο οίδημα και αίσθηση βάρους στην περιοχή του στήθους
• Ήπια κόπωση που συνήθως υποχωρεί σε διάστημα λίγων εβδομάδων

Σήμερα με τη χρήση σύγχρονων τεχνικών καταγράφονται σπανιότερα (<1%) η ελάχιστη συρρίκνωση του μαστού, χρωματική αλλαγή του τόνου του δέρματος με ήπια ευρυαγγεία, ακτινολογικές αλλοιώσεις στο σημείο των πνευμόνων, ακριβώς κάτω από το στήθος, οίδημα στο χέρι ή στο μπράτσο - λεμφοίδημα , κατάγματα υποκείμενων πλευρών και νευροπάθεια (brachial plexopathy).

Με την εφαρμογή της βραχυθεραπείας μπορεί επίσης να εμφανιστεί ήπιος τραυματισμός στο σημείο εισόδου της ραδιενεργής πηγής, επιμόλυνση, θωρακικό άλγος ή κάταγμα πλευρών. Οι παρενέργειες της τεχνικής αυτής είναι σπάνιες και συγκρίσιμες με αυτές της εξωτερικής ακτινοθεραπείας.

Η αντιμετώπιση των παρενεργειών γίνεται με τη συνεργασία του θεράποντα ιατρού και της θεραπευτικής ομάδας, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και ο ίδιος ο ασθενής (η ατομική ακτινευαισθησία του και η τήρηση των οδηγιών που του δίδονται) αλλά και η τεχνολογία που εφαρμόζεται.