Οι όγκοι κεφαλής –τραχήλου αποτελούν ετερογενή ομάδα νεοπλασμάτων το καθένα με ιδιαίτερη βιολογική συμπεριφορά, κλινική πορεία και αντιμετώπιση.
Στην Ευρώπη αποτελεί το 5% των κακοήθων νοσημάτων και είναι συχνότερος στους άνδρες στους οποίους συνιστά τον τέταρτο κατά σειρά συχνότητας καρκίνο. Περίπου 500.000 νέες περιπτώσεις το χρόνο Μεγαλύτερος επιπολασμός στην Ινδία, Βορειοανατολική Ασία και Βραζιλία .Η ηλικία κατά τη διάγνωση είναι συνήθως άνω των 50 ετών.
Ο τρόπος ζωής συμβάλλει περίπου 80% στην παθογένεση των όγκων κεφαλής και τραχήλου .
Οί κυριότεροι αιτιολογικοί παράγοντες είναι το κάπνισμα,το αλκοόλ,διατροφικές συνήθειες όπως δίαιτα χαμηλή σε καροτενοειδή και βρώση παστών ψαριών στην παιδική ηλικία (dimethylnitrosamine).Άλλοι αιτιολογικοί παράγοντες είναι η σιδηροπενική αναιμία ,η έκθεση στην UV ακτινοβολία,η κακή στοματική υγιεινή,ο χρόνιος ερεθισμός από οδοντοστοιχίες,η επαγγελματική έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες καθώς και η έκθεση στο νικέλιο και άτομα που ασχολούνται με την επεξεργασία του ξύλου/κατασκευή επίπλων και υποδημάτων.
Γενετική προδιάθεση για ανάπτυξη όγκων κεφαλής τραχήλου παρουσιάζουν άτομα με Σύνδρομο Plummer-Vinson(ca υποφάρυγγος σιδηροπενική αναιμία ,δυσφαγία ,γλωσσίτις) Xeroderma pigmentosum Σύνδρομο Fanconi Τελαγγιεκτασίες.
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και πρόγνωση των νεοπλασμάτων κεφαλής –τραχήλου έχει η ανάπτυξη ιών όπως EBV-(Ebstein Barr Virus),HPV-(Human Papilloma Virus),HIV-(Human Immunodeficiency Virus).
Η πλειονότητα των όγκων κεφαλής –τραχήλου είναι όγκοι πλακώδους επιθηλίου με εξαίρεση τους όγκους των ελάσσονων και μείζονων σιελογόνων αδένων και της σκληράς υπερώας που λόγω της αδενικής τους προέλευσης είναι αδενοκαρκινώματα.
Η ακτινοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αντιμετώπισης των όγκων κεφαλής –τραχήλου και στην πλειονότητα των περιπτώσεων τη βασική τους θεραπεία.
Βασικές αρχές θεραπείας νεοπλασμάτων κεφαλής-τραχήλου
Α)Η εκρίζωση της νόσου
Β)Η διατήρηση της φωνητικής λειτουργίας ,του μηχανισμόυ κατάποσης και μάσησης
Γ)Το αποδεκτό κοσμητικό αποτέλεσμα
Χρήση ΙMRT τεχνικής στη θεραπεία όγκων κεφαλής-τραχήλου
Η ακτινοθεραπεία με χρήση πεδίων διαμορφούμενης έντασης IMRT με χρήση καθημερινής απεικονιστικής καθοδήγησης IGRT είναι η ενδεδειγμένη τεχνική για την αντιμετώπιση των όγκων κεφαλής –τραχήλου με ακτινοθεραπεία.
Η ελικοειδής τομοθεραπεία είναι ένα ακριβές σύστημα εναπόθεσης ακτινοθεραπείας με ενσωματωμένη state of the art καθοδηγούμενη απεικόνιση (IG-IMRT)
- Συνεχής ελικοειδής εναπόθεση ενέργειας 360°.
- Ομοιογενής κατανομή τη δόσης.
- Μήκος ακτινοβόλησης εώς 160εκ.
- Δυνατότητα ακτινοβόλησης πολλαπλών σημείων με ίδια ή διαφορετική δοσολογία.
- Δυνατότητα Αdaptive Planning κατά τη διάρκεια της θεραπείας
Πλεονεκτηματα
Καλύτερη κάλυψη του όγκου στόχου(Ομοιογενής Κατανομή της Δόσης)
Μεγαλύτερη προστασία στους υγιείς ιστούς με αποτέλεσμα μειωμένη τοξικότητα τόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας όσο και μετά το τέλος αυτής.
Δυνατότητα αύξησης της δόσης ακτινοβόλησης στο σημείο της εμφανούς νόσου με προστασία των γειτονικών ανατομικών δομών πχ.παρωτιδικοί αδένες
Παρακολούθηση ανταπόκρισης του όγκου καθημερινά κατά τη διάρκεια της θεραπείας μέσω καθημερινής απεικονιστικά καθοδηγούμενης θεραπείας.
Προσαρμογή του σχεδιασμού ακτινοθεραπείας σύμφωνα με την ανταπόκριση
Αξιολόγηση της καθημερινής δόσης ανά συνεδρία. (Αdaptive Radiotherapy)
Δυνατότητα επανακτινοβόλησης σε έδαφος υποτροπής ή δεύτερου πρωτοπαθούς όγκου
Παράδειγμα 1 :
EBRT στην περιοχή του δεξιού δακρυϊκού πόρου (2004) 40 Gy
Επανακτινοβόληση μετά από EBRT στην περιοχή της παρωτίδας (2010) 45Gy /3Gy
Έχει λάβει και 35 Gy/5Gy με ακτινοχειρουργική στην περιοχή του δεξιού δακρυϊκού πόρου και του σύστοιχου ιγμορείου (2012)
Παράδειγμα 2
Ασθενής 81 ετών με υποτροπή πλακώδους ca ΑΡ έσω κανθού
ΕBRT προ διετίας 60 Gy